CMR İngilizce kısaltması (Convention Marchandises Routiers) adıyla bilinen kara yolu ile uluslararası yük taşımacılığı ilişkin Birleşmiş Milletlerin 1956 yıllında aldığı karar ile yapılan anlaşmadır, bu anlaşmayı 49 ülke tarafından imzalanmıştır. Türkiye anlaşmayı 1993 yıllında kabul etmiştir, CMR yasasına göre Kara yolu taşıma olmak şartıyla, taşınan malın kayıp,ziyan ve gecikme durumunda malı gönderen,taşıyan ve alıcının haklarını saptayan çok uluslu bir anlaşma türüdür.
Anlamanın nitelikli sayılabilmesi taraflardan birisinin CMR anlaşmasının kabul eden ülkelerinden birisi olması şartı aranmaktadır ve Birleşmiş Milletlere bakılmaksızın anlaşmanın yükümlülükler geçerli kabul edilir, CMR ne kadar taşınma sırasında mal ve zarar güvenliği korumaya yönelik gibi görünse de bir sigorta değil uluslararası ticari mal taşımacılığı güvenliğini sağlayan Birleşmiş Milletler sorumluluğu ve gözetiminde yürütülen bir anlaşmadır. Bu yüzden Uluslararası eşya taşıma işlemlerinde, yasal olarak taraflar arasında yapılan en önemli ve uluslararası geçerliliği olan somut bir anlaşmadır.
CMR Belgesi Nedir?
CMR anlaşmasının gereğince oluşturulan, 3 asıl nüshada oluşan bir belgedir. Birinci nüsha malın ihracatı için, ikinci nüsha mallar birlikte gönderilmek için ve üçüncü nüsha ise nakliyecide kalmak için düzenlenen bir belgedir. Bu anlaşma nakliyeci ve malı gönderen taraflar arasında imzalanan navlun komisyoncusu veya şirket tarafından alıcının adına düzenlenen bir belgedir, uluslararası geçerliliği olan yapılması genelikle zorunlu ve gerekli bir anlaşmadır. CMR belgesi kanıt olarak statüsü önemli olan bir belgedir bu yüzden bu belgenin ilerleyen her hangi bir süreç ötürü bir yıl saklanması büyük önem arz ediyor. Tabi bu anlaşma imzalanırken nakliyecinin daha sonrasında sorunlar yaşamamak için dikkat etmesi gerek şeylerde vardır, nakliyeci malları devraldığı zaman yapmış olduğu CMR anlaşmasının içerisinde belirtilenin dışında veya beyan edilenin aksine eksik mal olma durumunda ileride her hangi bir sorun yaşamamak için nakliyecinin malları devraldığında kontrol etmesi gereken şeyler:
- CMR belirtilen gibi malların ve ambalajların açık görünümü.
- Mallın parça sayısı,koli miktarı bunlara ait işaretler ve rakamların CMR taşıma belgesinde belirtildiği gibi olup olmaması ve bunların doğruluğunun beyan edilmesi.
CMR Belgesinde Hangi Bilgiler İçerir?
- İhracatçı firma adı
- İhracatçı firma adresi
- İthalatçı firma adı
- İthalatçı firma adresi
- Malın teslim edileceği yer
- Yükleme yeri
- Yükleme tarihi
- Mal cinsi
- Ambalaj cinsi ve adedi
- Brüt kilo
- Teslim şekli
Anlaşmanın Uygulama Alanı
CMR anlaşmasının belirtildiği gibi taşınma esnasında mallın tüm sorumluğu firmaya aittir mallın eksik veya belirtilen zamanında ötesinde teslim edilmesi durumunda firma tazminat ödemesi gerekmektedir. CMR anlaşması sadece uluslararası kara yolu üzerinde yapılan taşımalarında geçerliliği ve yükümlülüğü bulunmaktadır, malı gönderen veya alıcı olan ülkelerden herhangi birisinin en az birisinin akit ve konvansiyon ülke olma zorunluluğu aranmaktadır, anlaşmanın devletler,devlet kurumları veya herhangi bir devlet kuruluşları tarafında yapıldı halde uygulanır. Bazı durumlarda bu anlaşma uygulanmaz, bu durumlar:
- Cenaze taşımaları.
- Uluslararası ev ve eşya taşımaları.
- Uluslararası posta taşıma ve gereğince düzenlenen anlaşmalar.
CMR anlaşmasının önceden belirlenen bazı maddelerin akit taraflara tarafından özel anlaşmalar ile değişikler yapma hakkına sahiptir ve değişikleri özel anlaşmalar ile değişiklikleri kabul ettiklerini beyan etmiş olurlar fakat CMR maddelerinde bulunan bazı maddelerin taraflar tarafında değişikliklere gidilme hakkı yoktur. 2009 yıllı birlikte konvansiyona dahil olan yani CMR yükümlerini kabul eden tam 56 ülke bulunmaktadır bunlar:
- İngiltere
- Bulgaristan
- Hırvatistan
- Kıbrıs
- Çek Cumhuriyeti
- Danimarka
- Estonya
- Finlandiya
- Fransa
- Arnavutluk
- Ermenistan
- Avusturya
- Azerbaycan
- Belarus
- Belçika
- Bosna
- Hersek
- Gürcistan
- Almanya
- Yunanistan
- Macaristan
- İran
- İrlanda
- İtalya
- Ürdün
- Kazakistan
- Kırgızistan
- Letonya
- Litvanya
- Lübnan
- Lüxemburg
- Malta
- Mongolya
- Karadağ
- Fas
- Hollanda
- Norveç
- Polonya
- Portekiz
- Moldova
- Romanya
- Rusya Federasyonu
- Sırbistan
- Slovakya
- Slovenya
- İspanya
- İsveç
- İsviçre
- Türkiye
- Türkmenistan
- Ukrayna
- Özbekistan
- Suriye
- Arabistan
- Tacikistan
- Makedonya
- Tunus
Anlaşmanın Önemi Ve Uygulanması
Marsel Uluslararası ev eşyası ve standart bir prosedürü olan eşya gönderme hizmeti sunduğundan bazı durumlarda CMR anlaşmaları ve yükümlerinden muaf olma hakkına sahip ancak mal ve ürün gönderme durumlarında uluslararası yasalarınca bu anlaşmanın hükümlerine uyma zorunluluğu vardır, anlaşma hem mal sahibinin hemde nakliyeci için büyük önem taşır, anlaşma mal sahibine malın eksiksiz ve güvenli bir şekilde teslim garantisi verir, nakliyeci için ise yolda nakliyeci yüzünden kaynaklanmayan kazalar ve zararların karşılanması ve geri dönüş için yük garantisi gibi önemli şeylerde CMR maddelerince güvence altına alınış olur. CMR üç nüshada mektuplar halinde belirtilen taraflara gönderilir.